İsrail ordusunun üst seviye kumandanları Lübnan’a yönelik akınların sonuçlarından şad görünse de Hizbullah’ın atak kapasitesinin nasıl etkilendiği konusunda önemli soru işaretleri var.
BBC Memleketler arası Bağlantılar Editörü Jeremy Bowen’ın tahlili:
İsrailli başkanlar, davet aygıtı ve telsizlerin patlatılmasıyla başlayıp ağır hava hücumuyla devam eden Hizbullah’a karşı operasyonun gidişatıyla ilgili epeyce coşkulu konuşuyor.
Savunma Bakanı Yoav Gallant Pazartesi günkü hava akınlarıyla ilgili, “Bu bir başyapıttı. Hizbullah’ın kurulduğu günden beri en makûs haftasıydı. Sonuçlar esasen ortada” dedi.
Gallant’a nazaran hava hücumları, “İsraillileri öldürebilecek binlerce roketi” tahrip etti. Lübnan ise İsrail’in, 50’si çocuk olmak üzere 550’den fazla Lübnanlıyı öldürdüğünü açıkladı. Bu sayı, 2006’da İsrail-Hizbullah ortasındaki savaşın bir ayında ölen Lübnanlı sayısının yarısı.
İsrail şiddetli taarruzların Hizbullah’ı gayelerinden alıkoyacağına inanıyor. Saldırıların Hizbullah lideri Hasan Nasrallah’a ve müttefiklerine acı vereceğini, İran’daki destekçilerini ise direnişin faturasının ağır olduğunu kabul etmeye zorlayacağını düşünüyor.
İsrailli siyasi ve askeri başkanların bir zafere muhtaçlığı var. Bir yıllık savaşın akabinde Gazze İsrail için bir bataklığa dönüştü. Hamas savaşçıları hala tünellerden ve yıkıntıların ortasından çıkarak İsrailli askerleri öldürüp yaralayabiliyor ve İsrailli rehineleri ellerinde tutuyor.
Hamas İsrail’i geçen Ekim’de gafil avladı. İsrailliler Hamas’ı önemli bir tehdit olarak görmüyordu lakin fatura ağır oldu.
Lübnan ise farklı. İsrail ordusu ve Mossad istihbaratı, 2006’daki son savaş çıkmaza girdiğinden beri Hizbullah’la yeni bir savaş için hazırlık yapıyor.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, mevcut operasyonun, Hizbullah’ı güç istikrarında zayıflatma istikametindeki amaçları için büyük bir adım olarak görüyor.
Hizbullah’ın İsrail içlerine roket atabilmesinin önüne geçmek hedefleniyor. İsrail ordusuna nazaran bir gaye de Hizbullah’ı huduttan uzak tutmak ve İsrail’i tehdit eden askeri tesislerini yok etmek.
Bir Gazze daha mı?
Lübnan’da geçen hafta yaşananlar, Gazze’de bir yıldır görülenleri hatırlattı. İsrail sivillere yönelik ihtarlar yayınladı, ki Gazze’de de yapmıştı. Hizbullah’ı da (Hamas’ı yaptığı gibi) sivilleri canlı kalkan yapmakla suçladı.
İsrail’in bu ihtarları çok bilinmeyen halde yaptığı ve ailelerin kimi bölgeleri tahliye etmesi için gerekli vakti tanımadığı tenkitleri yapılıyor. Savaşa ait yasalar, sivillerin korunmasını ve orantısız güç kullanımından kaçınılmasını gerektiriyor.
Hizbullah’ın İsrail’e yönelik kimi akınları da sivil bölgelere yönelikti ve kelam konusu kanunlara tersti. Bu akınlar İsrail ordusuna da yöneliyordu. İsrail ve ABD-İngiltere üzere Batılı müttefikleri, Hizbullah’ı terör örgütü olarak sınıflandırıyor.
İsrail ise kanunlara uyan “etik” bir orduya sahip olduğunu tez ediyor. Lakin dünya genelinde Gazze’de yapılanlar kınanıyor. Artık savaşın Lübnan hududuna yayılması, tartışmaları daha büyük bir açmaza sokacak.
Çağrı aygıtlarına yönelik atakları ele alalım. İsrail, Hizbullah üyelerini maksat aldığını söylüyor. Fakat İsrail bu bireylerin bombalar patlarken nerede olacağını bilmiyordu. Aslında patlamaların olduğu kamusal alanlarda bu nedenle siviller ve çocuklar da hayatını kaybetti.
İşte birtakım hukukçular da bunun, İsrail’in savaşçı-sivil ayırt etmeden güç kullandığının ve savaş cürmü işlediğinin delili olduğunu savunuyor.
1967’deki sürpriz operasyona benziyor mu?
İsrail medyasında birtakım kesitler, İsrail’in Hizbullah’a yönelik son akınlarını, 1967’de Mısır’a yönelik “Odak Operasyonu” isimli İsrail saldırısına benzetiyor.
Bu sürpriz hava akınında Mısır hava gücü havalanamadan, yerde imha edilmişti. Altı gün içerisinde İsrail, Mısır, Suriye ve Ürdün’ü bozguna uğrattı. Bu zafer bugünkü çatışmaların da temelini oluşturan bir güç istikrarı yarattı.
İsrail medyasında yer alan 1967’deki bu operasyona yönelik benzetmeler, isabetli değil. Zira Hizbullah’la savaş ve Lübnan öbür.
İsrail’in ağır hücumları, şimdiye kadar Hizbullah’ın İsrail’e hücum kapasitesini ve saldırma niyetini durdurmadı.
İsrail’in Hizbullah’a karşı geçmiş taarruzları yıldırıcıydı lakin iki taraf için de net bir zafer getirmedi. Bu seferki hücumlar, İsrail ve istihbarat servisi için “tatmin edici” olsa da, tıpkı sonuca ulaşabilir.
İsrail’in akınları, Hizbullah’ın bir noktada dağılacağı, İsrail’e roket atmaktan ve sondan uzak duracağı varsayımına, hatta “kumarına” dayanıyor. Hizbullah’ı takip edenlerin birden fazla ise örgütün durmayacağı görüşünde. İsrail’le savaşmak, Hizbullah’ın temel varlık nedeni.
Bu da İsrail’in, yenilgiyi kabul etmeyeceği ve savaşı daha da ileriye taşıyacağı manasına geliyor. Hizbullah, İsrail’in kuzeyini sivillerin geri dönmesini imkansız kılacak ölçüde inançsız hale getirirse, İsrail bir çeşit “tampon bölge” yaratmak üzere kara operasyonuna da karar verebilir.
İsrail Lübnan’ı daha evvelce işgal etmişti.
1982’de İsrail güçleri, Filistinlileri amaç alan bir operasyonla Beyrut’a uzanmış, iki hafta kenti işgal altında tutmuştu. İsrail’in müttefiki Lübnanlı Hristiyan Falanjist güçlerin Sabra ve Şatilla katliamını yapmaları, tıpkı periyotta gerçekleşti.
Bugünün İsrailli generalleri, 1990’larda Lübnan sonundaki gerginliğin içerisinde genç birer asker olarak yer aldılar.
İsrailli kumandanlar, Lübnan’a girmenin Gazze’de Hamas’la savaşmaktan çok daha şiddetli bir iş olacağını biliyorlar. Hizbullah da 2006’dan bu yana planlar yapıyor. Lübnan’ın güneyinde, gerilla taktiklerine uygun bir coğrafyada savaşmaya hazır durumda.
İsrail Hamas’ın Gazze’de kumların altına inşa ettiği tüm tünelleri yok etmeyi başaramadı. Lübnan’ın güneyinde ise Hizbullah sert kayalık alanlara tünel ve mevzi inşa etmek için 18 yıldır hazırlanıyor.
Üstelik Hizbullah İran’ın da takviyesiyle hatırı sayılır bir cephanelik biriktirebildi. Ve Gazze’den farklı olarak bu cephanelik, Suriye üzerinden kara yoluyla yenilenebilecek durumda.
Hizbullah’ın 30 bin etkin savaşçısı olduğu sanılıyor.
Washington merkezli fikir kuruluşu The Center for Strategic and International Studies, Hizbullah’ın 30 bin etkin savaşçısının, 20 bin yedek gücünün olduğunu hesaplıyor. Savaşçıların birçoklarının, Suriye’de Esad saflarında savaşarak çatışma tecrübesi elde ettiği biliniyor.
Birçok tahlile nazaran Hizbullah’ın 120 bin ile 200 bin ortasında roket ve füzesi bulunuyor. Bunlar ortasında İsrail kentlerini vurabilecek uzun menzilli silahlar da var.
İsrail, Hizbullah’ın Gazze örneğinin tekrar yaşanmasından korkarak, tüm cephaneliğini kullanmayacağını varsayıyor olabilir. İran da Hizbullah’ın tüm cephaneliğini tüketmesinden yana olmayacaktır zira bunlar İsrail’in İran’ın nükleer tesislerine yönelik hücumları için bir teminat teşkil ediyor. Natürel Hizbullah, İsrail yok etmeden evvel tüm silahlarını kullanmaya da karar verebilir. Bu da bir başka “kumar” olarak öne çıkıyor.
ABD’nin başını çektiği müttefikleri, İsrail’in Hizbullah’la savaşı yükseltmesini ve Lübnan’ı işgal etmesini istemediler. Sivillerin sondaki meskenlerine dönmesi ve hudut güvenliği için sadece diplomasinin işe yarayacağında ısrar ettiler.
Ancak Gazze’de ateşkes ilan edilmeden diplomatların elleri kolları bağlı olacak. Hasan Nasrallah, Gazze’deki savaş durmadan İsrail’e hücumları durdurmayacaklarını açıkladı. Şimdiye kadar Hamas da İsrail de ateşkes için gereken adımları atmış değil.
İsrail, Hizbullah’a karşı daha sert adımların atılmasının vaktinin geldiğine inanıyor. Lakin karşısında inatçı, güzel silahlanmış ve öfkeli bir düşman var. Hamas-İsrail savaşıyla geçen bir yılın en tehlikeli tansiyonu başlamış görünüyor ve şu an için bu durumun daha makus bir basamağa sürüklenmesinin önünde bir pürüz yok.
|
Orta Doğu’da yeni eşik; Lübnan’da binlerce davet aygıtı ve telsiz patlatıldı ABD’nin tansiyonu tırmandırmama ihtarları, Katar ve Mısır ile birlikte yürüttüğü ateşkes eforlarının ortasında Lübnan’da Hizbullah’a yönelik arka arda iki büyük taarruz düzenlendi. İran takviyeli militan kümenin kullandığı binlerce davet aygıtı ve el telsizi patlatıldı. Ataklarda ortalarında çocukların da bulunduğu en az 37 kişi hayatını kaybederken, 3 bin 500’den fazla kişinin de yaralandığı bildirildi. Bu, 7 Ekim’de başlayan Gazze Savaşı’nın birinci gününden itibaren Hamas’ın yürüttüğü savaşa İsrail’in kuzey, Lübnan’ın güney hududunda dayanak veren Hizbullah için ağır bir darbe olarak değerlendiriliyor. Grubun lideri Hasan Nasrallah da “Ağır bir darbe aldık. Direnişin tarihinde daha evvel görülmemiş seviyede bir darbeydi” tabirleriyle atağın boyutunu kabul etti. İlk akın davet cihazlarına Önce Hizbullah’ın kullandığı davet aygıtları, 17 Eylül’de saat 15.30 sularında eş vakitli olarak patlatıldı. Taarruzdan birkaç ay evvel, Nasrallah, militanlara ve bilhassa de gerginliğin yüksek düzeyde olduğu güney hududunda bulunanlara akıllı telefon kullanmayı bırakmaları davetinde bulunmuştu. Hizbullah, bu ihtarlar nedeniyle İsrail’in sızma tehditleri ortasında inançlı irtibatın bir yolu olarak davet aygıtlarını tercih ediyordu. Lübnan’ın çeşitli yerlerinde ve Suriye’de binlerce davet aygıtının patlatılmasıyla 12 kişi hayatını kaybetti, 2 bin 800 kişi yaralandı. Yaralananlar ortasında İran’ın Lübnan Büyükelçisi Mojtaba Amani de bulunuyordu. TIKLAYIN | Lübnan’da Hizbullah militanlarının davet aygıtları eş vakitli olarak patlatıldı; 8 kişi hayatını kaybetti, 2 bin 800 kişi yaralandı
Saldırının akabinde bilhassa ABD basınında aygıtların nasıl patlatıldığıyla ilgili bilgiler yer almaya başladı. Amerikan yetkililer, davet aygıtlarının şimdi militan kümeye teslim edilmeden evvel yerleştirilmiş olabileceğini tabir etti. Davet aygıtlarının Tayvan’dan sipariş edildiği de bildirildi. TIKLAYIN | Patlamaları ne tetikledi: Hizbullah’ın, İsrail takibinden sıyrılmak için kullandığı davet aygıtları binlerce insanı nasıl yaraladı? FÜSUN SARP NEBİL YAZDI | Lübnan’da Hizbullah’ın davet aygıtları nasıl patlatıldı? Tayvanlı şirketten açıklama: Budapeşte merkezli şirket tarafından üretildi Tayvanlı davet aygıtı firması Gold Apollo, Lübnan’daki patlamalarda kullanılan davet aygıtı modelinin Budapeşte merkezli BAC Consulting tarafından üretildiğini, firmaya yalnızca markasının lisansını verdiğini ve aygıtların üretiminde yer almadığını belirtti. Gold Apollo’nun kurucusu ve başkanı Hsu Ching-kuang, eserin kendilerine ilişkin olmadığını, üzerinde yalnızca kendi markalarının olduğunu söyledi. TIKLAYIN | Tayvanlı davet aygıtı firmasından açıklama: Hizbullah’ın davet aygıtları Budapeşte merkezli şirket tarafından üretildi ERAY ÖZER YAZDI | Patlayıcılı davet aygıtları nerede üretildi, aygıtlara patlayıcı nasıl yerleştirildi?
Lübnan: Ulusal egemenliğin ihlali Lübnan hükûmeti, atağın akabinde yaptığı birinci açıklamada “İsrail’in canice saldırısının Lübnan’ın egemenliğinin önemli ihlali ve her manada hata olduğunu” vurguladı. Lübnan Dışişleri Bakanlığı da Bakanlar Kurulu’yla yapılan istişarelerin akabinde “saldırıya ait bilgiler tamamlanır tamamlanmaz Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’na (BMGK) şikayette bulunmak üzere hazırlıkların” başlatıldığını söz etti. TIKLAYIN | Lübnan: Davet aygıtlarının patlatılması İsrail’in kabahati ve ulusal egemenliğin ihlali NAMIK DURUKAN HABERİ | İsrail, Hizbullah’a karşı strateji mi değiştirdi? İsrail medyası Lübnan’daki siber saldırıyı nasıl gördü? İkinci hücum sonraki gün yaşandı: 27 ölü İlk atağın sonraki günü, 18 Eylül’de, Lübnan’da bu defa de el telsizleri patlatıldı. Hizbullah, ataklardan İsrail’i sorumlu tutarak misilleme kelamı verdi. Reuters tarafından incelenen patlatılmış telsizlerin manzaralarında iç panelde “ICOM” ve “Japon malı” ibarelerinin yer aldığı görüldü. Bir güvenlik kaynağı, el telsizlerinin Hizbullah tarafından beş ay evvel, davet aygıtlarıyla birebir vakitte satın alındığını söyledi. Reuters’a konuşan Lübnanlı üst seviye bir güvenlik kaynağı ve bir diğer kaynak, yabancı topraklarda uzun bir özelleşmiş operasyon geçmişine sahip olan İsrail istihbarat casuslarının davet aygıtlarının içine patlayıcı yerleştirdiğini argüman etti. TIKLAYIN | Lübnan’da davet aygıtlarının akabinde telsizler de patlatıldı: En az 20 meyyit, 450 yaralı; İsrail Savunma Bakanı’ndan “savaşta yeni aşama” açıklaması TIKLAYIN | Reuters: Almanya, İsrail’e silah ihracatı lisanslarını askıya aldı İsrail Savunma Bakanı: Savaşta yeni bir basamağa geçiyoruz İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant savaşın yeni bir kademeye girdiğini, tartı merkezinin daha fazla asker ve kaynak aktarılan kuzey hudut bölgesine kaydığını söyledi. Gallant bir hava kuvvetleri üssünde yaptığı açıklamada “Savaşta yeni bir evreye geçiyoruz; bu evre cüret, kararlılık ve azim gerektiriyor” dedi. ERAY ÖZER YAZDI | Davet aygıtlarının peşinde: Sıradaki durak Bulgaristan FÜSUN SARP NEBİL YAZDI | Cep telefonlarındaki piller ölümcül patlama yaratır mı? Nasrallah’tan birinci açıklama: İsrail tüm kırmızı çizgileri aştı, taarruzlar savaş sebebidir Hizbullah lideri Hasan Nasrallah, “Bu Lübnan’a yönelik bir savaş ilanıdır. İsrail’in emeli buydu” tabirlerini kullanırken davet aygıtlarından kapalı olanların olduğunu, birtakım aygıtların hâlâ depoda olduğunu söz ederek “Bu bizim için çok büyük bir baht oldu” dedi. “Güvenlik ve insanlık açısından direniş hareketi tarihinde görülmemiş bir darbeydi. Ülkemizin tarihinde ve düşmanla gayretimiz tarihinde görülmemiştir” diye Nasrallah, “İsrail düşmanımız tarafından maksat alındık. Yüzlerce davet aygıtımız eşzamanlı infilak ettirildi. Tüm kırmızı çizgiler aşılmış ve insani etik hukuk aşılmıştır” diye devam etti. TIKLAYIN | Hizbullah lideri Nasrallah’tan patlamalar sonrası birinci açıklama: İsrail tüm kırmızı çizgileri aştı, akınlar savaş sebebidir Lübnan’a büyük saldırı İsrail ordusu, 19 Eylül’de Lübnan’ın güneyinde çok sayıda noktaya hava saldırısı düzenledi. İsrail ordusu, Hizbullah’ın ateşlenmeye hazır 30 füze platformuyla 150 füze rampasını gaye aldığını duyurdu. İsrail ordusunun bu saldırısı, 7 Ekim’de başlayan Gazze Savaşı devam ederken 11 aydır Lübnan’a yönelen en şiddetli hava saldırısı olarak raporlandı.
TIKLAYIN | İsrail, Lübnan’da çok sayıda noktaya hava saldırısı düzenledi: Hizbullah’ın, ateşlenmeye hazır 30 füze platformuyla 150 füze rampasının vurulduğu açıklandı Çağrı aygıtları elektronik ileti yoluyla vuruldu Lübnan’ın Birleşmiş Milletler (BM) Daimi Misyonu, yaptığı açıklamada davet aygıtlarının nasıl patlatıldığının tespit edildiğini duyurdu. Lübnanlı yetkililerin ön soruşturmasında, davet aygıtlarının Hizbullah’a ulaşmadan evvel ele geçirildiği ve aygıtlara patlayıcı yerleştirildiği tespit edildi. TIKLAYIN | Lübnanlı yetkililer duyurdu: Davet aygıtları elektronik ileti yoluyla patlatıldı Üst seviye Hizbullah kumandanı, Beyrut’ta öldürüldü İsrail ordusu Lübnan’ın başşehri Beyrut’ta gerçekleştirdiği “hedefli bir saldırıda” militan kümenin üst seviye isimlerinden İbrahim Akil’i öldürdü. Bir apartmana yönelik gerçekleştirilen akında 31 kişi hayatını kaybederken 60’tan fazla kişi de yaralandı. ABD, taarruzdan haberdar edilmediğini argüman etti. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres‘in sözcüsü Stephane Dujarric, global örgütün bugün Beyrut’ta meydana gelen hücumun akabinde itidal davetinde bulunduğunu söyledi. TIKLAYIN | İsrail’in Lübnan’daki “hedefli” hava akınında meyyit sayısı 14’e çıktı, birçok bayan ve çocuk | Hizbullah, üst seviye kumandanı Akil’in öldüğünü doğruladı TIKLAYIN | Beyrut’taki İsrail taarruzunda öldürülen Hizbullah kumandanı İbrahim Akil kimdir?
|
