TMMOB Kimya Mühendisleri Odası (KMO) İstanbul Şubesi, ‘İstanbul’da Zelzele Sonrası Kimyasallardan Kaynaklanacak Tehlikelere Dair Rapor’ başlıklı çalışmasını yayınladı.
Raporun giriş kısmı şöyle başlıyor: “Bilim insanı ve teknik takımların örgütü olarak, 17 Ağustos 1999 Depremi’nin yıldönümünde, sızıya dönüşen acımızı unutmadığımızı, meslek alanımızla ilgili kısımlarını unutturmayacağımızı söylüyor ve ilgili olan tüm kısımları uyarıyoruz. Bu sese kulak verin.”
İstanbul ve etrafında bulunan vilayetlerdeki LPG tanklarının muhtemel bir zelzelede risk teşkil ettiği belirtilen raporda, muhtemel bir LPG tankı patlamasında ortaya çıkacak alev topunun yüksekliğinin 1000 metrelere kadar ulaşabileceği tabir edildi. Raporda, İstanbul’da yaşanacak muhtemel bir zelzelenin akabinde kentte bulunan kimyasal unsurların yaratabileceği ikincil tehlikelere yönelik varsayımlar ve tahliller yer alıyor.
Rapor, Kimya Mühendisleri Ersen Şan, Mustafa Bağan, Neşet Kadırgan, Serkan Küçük, Veli Deniz ve Yunus Gürbüz’den oluşan İstanbul Şubesi Sarsıntı Çalışma Kümesi imzasıyla yayınlandı.
‘NET OLARAK BİLEMİYORUZ, YALNIZCA VARSAYIM EDEBİLİRİZ’
İstanbul’da bir yıl içinde üretilen, taşınan, depolanan ve tüketilen kimyasal ölçüsünün net olarak bilinmediği vurgulanan raporda, bu datanın toplandığı rastgele merkezi bir kurumun bulunmadığı ve bu sebeple riskin tüm boyutlarını anlamak için yapılan çalışmaların fakat ‘tahmini’ seviyede olduğu belirtildi.
Raporda, “faaliyeti sırasında etrafında bulunanlara biyolojik, kimyasal, fizikî, ruhsal ve toplumsal taraftan az yahut çok ziyan veren yahut vermesi beklenen olan ya da doğal kaynakların kirlenmesine sebep olabilecek işyerleri” olarak tanımlanan gayrı sıhhi kurumlara de değinildi. Buna nazaran, İstanbul’un her iki yakasında bulunan toplam 30 ilçede, 1186 adet gayrı sıhhi kurum bulunuyor.
DEPREM, SARSINTIYLA SONLU DEĞİL
Raporda, zelzelenin akabinde kentte bulunan kimyasal stoğunun yol açabileceği yangın, patlama, kimyasal ve gaz sızıntıları, su baskınları, salgın hastalıklar ve etraf kirliliği üzere olaylar olarak tanımlanabilecek ikincil afetlerin riskleri de tahlil edildi.
Örnek olarak, 17 Ağustos 1999 tarihinde gerçekleşen Marmara Depremi’nin akabinde İzmit Körfezi’ne 50 ton dizel yakıtı döküldüğü ve körfezdeki toksik husus konsantrasyonunun vakit içinde arttığı hatırlatıldı.
’50 METREYE KADAR TÜM CANLILAR ÖLÜR’
Kaza senaryoları ve birtakım modellemelere yer verilen raporda, İstanbul ve Kocaeli’de depolanan Toluen Di İzosiyanat (TDI) tanklarının sarsıntıda hasar görmesi ve açığa çıkması durumunda organlarda kalıcı hasar, nefes almada zahmet ile astım nöbetleri ve cilt tahrişleri üzere sonuçlara yol açabileceği vurgulandı.
Tanktan 50 metre araya kadar olan tüm canlıların hayatını kaybedeceği, 80 metreye kadar da tıpkı riskin kelam konusu olabileceği tabir edildi.
‘ALEV TOPUNUN YÜKSEKLİĞİ 1000 METRELERE KADAR ULAŞACAK’
Benzer bir modelleme Ambarlı, Marmara Ereğlisi, Kocaeli Yarımca ve Körfez’de bulunan LPG tankları için de yapıldı. Bu modellemeye nazaran, tankın patlaması durumunda 1000 metrelere kadar ulaşabilecek bir alev topunun ortaya çıkacağı söz edildi.
Söz konusu alev topunun ortaya çıkaracağı ısı gücünün kürenin merkezinden yaklaşık 2500 metre arada bulunan herkes tarafından hissedilebileceği ve bu gücün vefatlar ile birinci derece yanıklara neden olacağı kaydedildi.
Son olarak potansiyel tahlillere değinilen raporda, öne çıkan kimi teklifler şu halde:
– “Tehlikeli bir kimyasalın üretiminden son eserine kadar oluşumu basamaklarında meydana gelecek her türlü emisyon, imisyon ve ortaya çıkacak atık ölçülerinin tespitinin yanı sıra; doğal afet ve mümkün kazalarda can ve mal güvenliğini önlemeye kıymetli katkı sağlayacağı nedeniyle vilayet ve bölge bazında ‘Tehlikeli Kimyasal Unsurlar Envanteri’ çıkartılması gerekmektedir. Kent içindeki kimyasalların envanteri tek bir elde toplanmalı ve kamu ile paylaşılmalı.
– Yerleşim alanlarının içinde kalmış kimyasal üretim, depolama vb. tesislerinin kent dışına taşınmasının gerçekleştirilmesi gerekmekte.
– Kimyasal üreten, depolayan tesislerin sel yataklarından kaldırılması gerekmekte.
– İstanbul İtfaiyesi’nin deniz ünitesinin bir an evvel kurulması gerekmekte.
– İstanbul İtfaiyesi’nin kimyasal husus kazalarına müdahale kapasitesi arttırılmalı.
– Kimyasal unsur tanklarının esnek boru temasına sahip olmaları bölgesel bir standart olarak hazırlanmalı.”